LEXICAL UNITS REFLECTING ANTHROPOMORPHISM IN NASIMI’S RELIGIOUS AND PHILOSOPHICAL VIEWS

Khadija Heydarova Isabala gizi

doi:10.31435/ws.4(86).2024.3242

Khadija Heydarova Isabala gizi Ph.D. in Philology, Associate Professor, ANAS Institute of Linguistics named after Nasimi, Baku, Azerbaijan https://orcid.org/0000-0002-1148-8326

DOI: https://doi.org/10.31435/ws.4(86).2024.3242

Keywords: Imadaddin Nasimi, Hurufism, Anthropomorphism, Lexical Units, Sufi Poetry, Islamic Mysticism, Tasawwuf, Religious Philosophy, Prophet Muhammad’s Hadiths, Fazlullah Naimi, Azerbaijani Literature, Divine Manifestation, Theological Discourse, Medieval Poetry, Human-Divine Resemblance

Abstract

This study explores the anthropomorphic lexical units in the works of Imadaddin Nasimi, a prominent 14th-century Azerbaijani Sufi poet and a key figure in Hurufism. By analyzing specific terms such as shab, shabu-amrad, surati-Rahman, and mazhar, the research reveals how Nasimi poetically expressed the Hurufic concept of divine manifestation through human form. The study traces the origins of these lexical units to Prophet Muhammad’s hadiths, particularly those deemed controversial in Sunni and Shia traditions, and their philosophical implications in Islamic theology. Furthermore, Nasimi’s use of these terms is compared with the works of Fazlullah Naimi, the founder of Hurufism, and other medieval Azerbaijani Sufi poets, such as Jahanshah Haqiqi and Sheikh Ibrahim Gulshani. The findings demonstrate that Hurufism introduced anthropomorphism into Azerbaijani Sufi literature, influencing later poets and shaping religious-philosophical discourse on human-divine resemblance. This research contributes to the broader understanding of anthropomorphism in Islamic mysticism and its linguistic representation in classical Azerbaijani poetry.

References

Abdüllatîf, Yakūb bin. İslâm Mezhepleri Ve Kelâmı. İmak Ofset Basım Yayın, İstanbul 2019 (Abdullatif, Yakub bin. Islamic Sects and Theology. Imak Ofset Printing, Istanbul 2019)

Âmidî, Ebkârü’l-efkâr, Süleymaniye Ktp., Damad İbrâhim Paşa, nr. 807 (Amidi, Ebkaru’l-efkar, Suleymaniye Library, Damad Ibrahim Pasha, No. 807)

ÇAGATAY, Neşet & Çubukçu, İbrahim Agah. İslam mezhepleri tarihi. Ankara Universitesi Basımevi 1976 (Chagatai Neshet & Chubukchu Ibrahim Agah. History of Islamic sects. Ankara University Printing 1976)

Eraslan, Y. (2022). “Kelâm Düşüncesinde Antropomorfik Tanrı Tasavvurları”. Kader. (20/1). 134-159 (Eraslan, Y. (2022). “Anthropomorphic Imaginations of Allah in Kalam Thought”. Kader. (20/1). 134-159)

Esterabadi, Fazlullah (2012) Cavidan-Name Dürr-İ Yetim İsimli Tercümesi. Hazırlayan: Fatih Usluer. Yayınevi: Kabalcı Yayınları, 541 say. (Esterabadi, Fazlullah (2012) Translation of Javidan-namah Durr-I Yetim. Prepared by: Fatih Usluer. Publishing House: Kabalcı Yayınları, 541 p.)

Əhməd, b Məhəmməd İbn Hənbəl. Müsnəd, Müəssəsətür-risalə, 2001, V. Əl-Bağdadi, Xatib. Tarixü-Bağdad, Beyrut 2002, XIII. Darimi, Osman b Said. Nəqdül-İmam Osman b Said alə Bişril-Mərisil-anid, 1998, II (Ahmad b Muhammad Ibn Hanbal. Musnad, Muassasatur-risala, 2001, V. Al-Baghdadi, Khatib. History-Baghdad, Beirut 2002, XIII. Darimi, Osman b Said. Naqdul-Imam Osman b Said ala Bishril-Marisil-anid, 1998, II)

Gülşəni, Şeyx İbrahim. Bərdəi. Divan. Bakı, “Avrasiya press”, 2006, 416 səh. (Gulshani, Sheikh Ibrahim. Bardai. Divan. Baku, “Avrasiya press”, 2006, 416 p.)

Heydərova, Xədicə. Nəsiminin anadilli əsərlərinin izahlı-ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı, “NURLAR” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2019, 344 səh. (Heydarova Khadija. Explanatory and encyclopedic dictionary of Nasimi’s works in native language. Volume I. Baku, “NURLAR” Publishing and Printing Center, 2019, 344 p.)

Heydərova, Xədicə. Nəsiminin dilində işlənən onomastik vahidlərin izahlı lüğəti (dini-təsəvvüfi və poetik onomastikon). Bakı: 2023, – 320 səh. (Heydarova Khadija. Explanatory dictionary of onomastic units used in Nasimi’s language (religious-tasawwufi and poetic onomasticon). Baku: 2023, - 320 p.)

Həqiqi, Cahanşah. Şeirlər, Bakı, “Şərq-Qərb”, 2006, 152 səh. (Haqiqi, Jahanshah. Poems, Baku, “Şərq-Qərb”, 2006, 152 p.)

Xətayi, Şah İsmayıl. Əsərləri. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2005, 384 səh. (Khatai, Shah Ismail. His works. Baku, “Şərq-Qərb”, 2005, 384 p.)

Kur’ân ve İrfan Açısından Esmâ-i Hüsna. Çeviri: Ertuğrul Ertekin, Cafer Bayar (Esma-ul Husna in terms of Quran and Irfan. Translation: Ertugrul Ertekin, Jafar Bayar)

Məhəmmədzadə, Hüseyn Sadıq (1971). İmadəddin Nəsimi. Türkcə divanı. Təbriz. 713 səh. حسين محمدزاده صديق. سيد عمادالدين نسيمی تورکجه ديوانی. انتشارات اختر تبريز- ١٣٨٧ (Mahammadzadeh, Huseyn Sadig (1971). Imadaddin Nasimi. Divan in Turkish. Tabriz. 713 p.

Nəimi, Fəzlullah (2015). Cavidannamə. //Azərbaycan jurnalı, №7, s. 12-33 (Naimi, Fazlullah (2015). Javidan-namah //Azerbaijan journal, No. 7, pp. 12-33)

Nəsimi, İmadəddin, I cild, tərt.: C.Qəhrəmanov. 1973 (Nasimi, Imadaddin, Volume I, compiled by: J. Gahramanov. 1973)

Nəsimi, İmadəddin. Sеçilmiş əsərləri. İki cilddə. I cild. Həmid Araslının tərtibatı ilə. Bakı, “Lidеr nəşriyyat”, 2004. 336 səh. (Nasimi, Imadaddin. Selected works. In two volumes. Volume I. Designed by Hamid Arasli. Baku, “Lidеr nəşriyyat”, 2004. 336 p.)

Nəsimi, İmadəddin. Sеçilmiş əsərləri. İki cilddə. II cild. Həmid Araslının tərtibatı ilə. Bakı, “Lidеr nəşriyyat”, 2004, 376 səh. (Nasimi, Imadaddin. Selected works. In two volumes. Volume II. Designed by Hamid Arasli. Baku, “Lidеr nəşriyyat”, 2004, 376 p.)

Ramazanî, Dr. Rıza. Kur’ân ve İrfan Açısından Esmâ-i Hüsna. Çeviri: Ertuğrul Ertekin, Cafer Bayar. Kevser Yayınları, 2009, 274 say. (Ramazani, Dr. Riza. Esma-ul Husna in terms of Quran and Irfan. Translation: Ertugrul Ertekin, Jafar Bayar. Kevser Yayınları, 2009, 274 p.)

Turkish translation of the Quran, (1520 AD). Manuscript. Calligrapher: Muhammad ibn Sarkhan. https://digitalcollections.universiteitleiden.nl/view/item/1575228#page/1/mode/1up

Usluer, Fatih. (2009). Hurufilik. ilk Elden Kaynaklarla Doğuşundan itibaren. Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 623 say. (Usluer, Fatih. (2009). Hurufism. Since its birth with primary sources. Kabalcı Yayınevi, Istanbul, 623 p.)

http://iswy.co/e11qpn

https://shamela.ws/book/37696/78

https://islamqa.info/ar/answers